Het leergebied burgerschap
In dit leergebied verkennen leerlingen hoe ze willen en kunnen bijdragen aan een democratische cultuur, de diverse samenleving en de planeet (specifiek de relatie tussen mens en ecosystemen nu en in de toekomst). Bron: SLO 2024
Thema’s PO en VO
- Vrijheid en gelijkheid
- Macht en inspraak
- Democratische cultuur
- Identiteit
- Diversiteit
- Solidariteit
- Duurzaamheid
- Digitaal samenleven
- Globalisering
- Technologie
Thema’s mbo
- Verschil en gelijkwaardigheid
- Individu en groep
- Maatschappijvisies en maatschappelijke vraagstukken
- Macht en besluitvorming
Het leergebied kunst en cultuur
In dit leergebied leren leerlingen door en over kunst en cultuur. Cultuur is alles wat mensen denken, doen en maken. (Bron: SLO 2024)
“Cultuuronderwijs is bij uitstek een plek om een eigen manier van verbeelden, begrijpen en reflecteren te vinden voor burgerschapsonderwerpen.”
Geschiedenisdocent VO
Samenhang
Bij burgerschap gaat het om vaardigheid- en competentie-ontwikkeling. Cultuuronderwijs kan burgerschapsvorming tastbaar maken door in te zetten op maken en meemaken waardoor de leerlingen betekenis geven en reflecteren.
Tussen burgerschap en kunst en cultuur zit ook veel overlap! Kijk maar.
Burgerschap
Leerlingen ontdekken en onderzoeken overeenkomsten en verschillen met anderen en worden bewust van hun eigen identiteit en de veelheid aan identiteiten in de samenleving.
Kunst & Cultuur
Kunst & Cultuur: Door kunst (mee)maken leren leerlingen de ander en de wereld te begrijpen en hun eigen positie en identiteit daarin te onderzoeken en te bepalen.
Wat zeggen…
VO scholen in Leeuwarden
Zien kansen voor integrale aanpak: meer aansluiting tussen de kunsten en burgerschap. ‘Betrek de kunstdocent actief bij het programma voor burgerschap. Zij zien de leerlingen in hun vak van een andere kant!’
Mbo-opleidingen in Friesland
Zien cultuureducatie als middel om te werken aan gelijke kansen en aan burgerschap. Hebben behoefte aan kunstopdrachten die interactie en participatie uitlokken: art-based werkvormen binnen het burgerschapsonderwijs. ‘Burgerschap moet je doen, via de kunsten kunnen we toewerken naar meer ervaringsgericht onderwijs’.
Culturele instellingen in Leeuwarden
Zetten met hun aanbod vooral in op kritisch denken. ‘Wij willen in co-creatie met kinderen en jongeren aan de slag!’ Samenwerking met scholen zoals in een proeftuin maakt dat makkelijker mogelijk.
Friese voorbeeldprojecten
Het Wilde Woordenfeest
Het Wilde Woordenfeest van Arcadia verbindt taal, kunst en burgerschap. ‘Wat vind jij nou écht?! Van binnen naar buiten’. Aan de hand van spannende vragen brengen leerlingen onder woorden wat er binnenin ze leeft.
Weet wat je zegt
Het programma Weet wat je zegt voor de groepen 7/8 van het Fries Verzetsmuseum is een speelse training in burgerschap- en identiteitsvorming, waarmee leerlingen op een andere manier kennismaken met de onderwerpen zoals vrijheid en inspraak in het Fries Verzetsmuseum.
Didactische tips voor de docent
Zo verbind je cultuuronderwijs en burgerschap!
- Schenk aandacht aan diversiteit, inclusie en identiteit in de kunst
- Maak gebruik van de superdiversiteit in je klas, benut de culturele achtergronden van leerlingen! (dat heet cultureel responsief lesgeven)
- Gebruik VTS: zo oefenen leerlingen kijken en luisteren, zich een mening vormen en die weer bijstellen.
VTS-vragen:- Wat gebeurt er op deze afbeelding?
- Waaraan zie je dat?
- Wat kunnen we nog meer ontdekken?
- Het creatief proces helpt de leerling vanuit onderzoek naar bijvoorbeeld een burgerschapsthema verbeelding te prikkelen en kunst te maken, voor ervaringsgericht onderwijs.
Digitale lestip!
Cultuursnack laat leerlingen naar thema’s van burgerschap kijken vanuit kunst en erfgoed. Laagdrempelig, voor verschillende niveaus, digitaal en in samenwerking met musea ontwikkeld.
Nog meer inspiratie vanuit de kunsten gericht op burgerschap:
- Beeldend en het thema macht en inspraak: Bedenk een activistisch kunstwerk.
- Theater en het vrijheid & gelijkheid: Kruip in de huid van iemand met een andere status.
- Dans en het thema identiteit: Creëer een ritme stuk met 2 voorwerpen uit je rugtas.
- Beeldend en het thema digitaal samenleven: Bedenk een kunstinterventie waarmee je het imago van de wijk verandert.
- Muziek en het thema solidariteit: Maak samen een bodypercussion beat en creëer binnen deze beat ruimte voor improvisatie van elkaar.
“Kunst is een manier om kritisch denken en doen te ontwikkelen. Binnen burgerschapsonderwijs vinden kunstontmoetingen plaats die niet voor iedereen vanzelfsprekend zijn.”
Burgerschapsonderzoeker mbo
Tools
Factsheet burgerschap PO – SLO
Factsheet burgerschap sbo – SLO
Factsheet burgerschap VO – SLO
Meer weten?
Onderzoek Kunstkade gemeente Leeuwarden burgerschap en cultuuronderwijs
Vakportaal burgerschap SLO
Conceptkerndoelen kunst en cultuur
Meer lezen?
Magazine ‘Prikkels’ van Plein C over Burgerschap en cultuur
DEN: digitaal cultuuronderwijs en burgerschap
LKCA: cultuur mag niet ontbreken bij goed burgerschap
Kunstzone: Kunst kan burgerschapsonderwijs versterken
Verslag onderwijscafe Keunstwurk over burgerschap
SLO: Voorbeelden van van vakoverstijgend werken met burgerschap
Contact over dit onderwerp?
Wil je graag meer weten, lekker aan de slag met deze leergebieden of sparren hoe je de verbinding op jouw school kan aanpakken?
